Ivan Ilitxen heriotza

«Ivan Ilitxen Heriotza» estudio psikologiko bikain bat da. Funtzionario baten baitan gauzatzen den bizitza errutinazkoaren ikuspegia eskaintzen digu bertan karrera, ezkontza eta gurasotasunaren zuinek zertxobait arindua. Ivan Ilitx, protagonistak, bere bizitzaren azken aldean, heriozko gaitza batek sortutako samin eta oinazeekin «kontzientzia hartzen» du eta ordura arte inoiz ez bezalako argitasunez ikusten ditu bere burua eta ingurunea. Pixkanaka, bere izpiritualitateaz jabetzen da. Heriotza hurbildu ahala bizitzaz gero eta kontzientzia handiagoa hartzen du eta horrela gaztaroa eta helduaroa zentzugabekeria hutsal gisa agertzen zaizkio. Bizitza, amildegira doan harriaren gisara, gero eta abiadura handiagoz ikusten du. Bizitza metakor bihurtzen zaio eta heriotzaren atalasean argi-osin sakon eta distiratsu. Analisi psikologiko fina den hau, heriotzari buruzko intuizio sarkorrez oreturik dago.